Bu çalışma, Türk ceza hukuku öğretisinde büyük ölçüde kabul gören ve yargı uygulamasını yönlendiren "taksirli suçlarda iştirak olmaz" tezini, eleştirel bir perspektifle incelemektedir. Bu düşüncenin dayanağını oluşturan geniş faillik yorumu, özellikle mağdurun ya da üçüncü kişilerin kasten neden olduğu zarar ve tehlikeler bakımından, bunlara öngelen özensiz davranışların taksir tipikliğine dahil edilmesinde bariz tutarsızlıklar üretmektedir. Modern rücu yasağı öğretilerinin izinden giden bu çalışmada, taksir, haksızlığın istisnai değil, asli formu olarak kabul edilmektedir. Bilinçli taksir ve kast gerektiren suç tiplerinde ise cezalandırılabilirlik eşiğini teşkil eden bu temel haksızlığın daha yoğun tezahürleriyle karşılaşılmaktadır. Ancak herkesin kural olarak yalnızca kendi eylemlerinden sorumlu tutulmasını ifade eden şahsi sorumluluk ilkesi, aralarındaki bu derecelendirmeden bağımsız şekilde, tüm suçlar bakımından fail haksızlığının sınırlarını tayin eden temel ölçüt olmalıdır. Böylece, ceza sorumluluğunun şahsiliğini esas alan Anayasa m. 38/7'nin öngördüğü ilk gereklilik, şahsileştirilmiş bir haksızlık anlayışıyla yerine getirilmiş olur. Nitekim şahsi sorumluluk düşüncesine dayanan güven ilkesi, öz sorumlulukları ile hareket eden kişilerin dahil olduğu ve tehlikeli bir faaliyetin iş bölümüyle yürütüldüğü her durumda özen yükümlülüğünün kapsamını daraltan bir etki göstermektedir. Çalışmada bu etkinin normatif ve uygulamaya dönük sonuçları, özellikle karayolu trafiği, tıbbi müdahaleler ve inşaat gibi tehlikeli kolektif faaliyetlerde yer alanların ceza sorumluluğu üzerinden tartışılmaktadır. TCK m. 37/1'de tanımlanan müşterek faillik, özel suç tiplerinde öngörülen şahsi haksızlık tariflerini başkalarıyla birlikte gerçekleştirmeye de imkan tanıyacak şekilde genişleten istisnai bir sorumluluk modelidir. Bu modelin taksirli suçlarda da uygulanabilir olduğunu savunan çalışmada, aksi yöndeki temel itirazlar sistematik ve kapsamlı biçimde incelenmiştir. Fiil hakimiyetinin tüm suçlarda fail kriteri olması gerektiği varsayımına dayanan monist gelenek, bu incelemenin esas sorgulama alanlarından birini oluşturur.(ARKA KAPAKTAN)

 

İÇİNDEKİLER

 

GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
TAKSİR VE FAİLLİK ÖĞRETİSİNE İLİŞKİN TEMEL AÇIKLAMALAR
I. Taksir Öğretisine İlişkin Temel Açıklamalar
A. Kusurdan Haksızlığa Doğru Evrilen Taksir Anlayışı Üzerine
B. Taksirli Davranışın Belirlenmesi ve Kast-Taksir Arasındaki İlişki
C. Taksir Tipikliğinin Tek Subjektif Unsuru Olarak Bilinçli Taksir
D. İlave Bir Haksızlık Unsuru Olarak Netice
E. Ara Değerlendirme
II. Faillik Öğretisine İlişkin Temel Açıklamalar
A. Failliğin Yorumu
B. Fiil Hakimiyetinin Genel Bir Faillik Kriterine Dönüşme Süreci
C. Fiil Hakimiyetinin Yetersiz Kaldığı Suçlar
D. Pozitif Hukukun Farklı Bir Faillik Kriteri Benimsemeye Engel Teşkil Edip Etmediği Meselesi
III. Taksir ve Faillik Öğretisinin Kesişim Noktası Olarak Tipik Davranış ve Failin Hareket Haksızlığı
A. Frisch'in "Tipik Davranış Öğretisi" Üzerine
B. Kasıtlı ve Taksirli Suç Failinin Gerçekleştirdiği Ortak Hareket Haksızlığı: Tipik İzin Verilmeyen Tehlikenin Yaratılması (Tatbestansmäßige Unerlaubte/Mißbilligte Gefahrschaffung)
IV. Ara Sonuç

 

İKİNCİ BÖLÜM
TAKSİRLİ SUÇLARDA DAR FAİLLİĞİN İZAHI
I. Taksirli Netice Suçlarında Geniş Faillik İddiası ve Objektif İsnadiyet
II. Taksirli Geniş Faillik Anlayışının Çelişkisi: Mağdurun ve Üçüncü Kişinin "Kasıtlı" Eylemleri Üzerinden Elde Edilen Nedensellik
A. İntihar Olaylarında Gündeme Gelen İstisnai Sorumsuzluk
B. Kasten Hareket Eden Üçüncü Kişi Üzerinden Elde Edilen Nedensellik
C. Ara Değerlendirme
III. Taksirli Dar Fail Anlayışının Rücu Yasakları Üzerinden Teorik Gelişimi
A. Klasik Rücu Yasağı Öğretileri
B. Modern Rücu Yasağı Öğretileri
C. Ara Değerlendirme
IV. Rücu Yasağı Öğretilerini Takip Ederek Benimsenen Yaklaşım: Ceza Hukukunda Failin Hareket Haksızlığını Belirleyen Temel Bir İlke Olarak Şahsi Sorumluluk
A. Genel Açıklamalar
B. Kasıtlı Suç ve İntihar Olaylarında Taksirli Fail Haksızlığı
C. Güven İlkesi ve "Dolaylı" Taksirli Faillik Görünümleri Açısından Şahsi Sorumluluk

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TAKSİRLİ SUÇLARDA MÜŞTEREK FAİLLİK
I. Müşterek Failliğin Hukuki Esası
A. Karşılıklı Azmettirme Görüşü
B. Karşılıklı Dolaylı Faillik Görüşü
C. Fonksiyonel Hakimiyet Görüşü
D. Özerklik İlkesinin İstisnası Olarak Kişi Topluluğu Görüşü
E. Kanuni Düzenlemenin Kurucu Niteliği Bağlamında Değerlendirme
II. Karşılıklı İsnadiyetin Kapsamını Belirleyen Ortak Eylem Kararı ve Aşım (Exzess)
III. Müşterek Faillik ve Nedensellik
IV. Yalın Anlamda Taksirli Müşterek Failliğe İlişkin Sorun Alanları ve Alternatif Yaklaşımlar
A. Bireysel Nedenselliğe İlişkin İspat Sorununun Ortaya Çıktığı Olaylar
B. Artık Oyla Alınan Kurul Kararlarının Tipik Neticeye Yol Açtığı Olaylar
V. Kasıtlı Haksızlığın Uzantısı Olarak Taksirli Müşterek Faillik
VI. Taksirli Müşterek Failliğe Yönelik İtirazların Ele Alınması
A. Kanuni Dayanak Bağlamında İtirazlar
B. Yapısal İtirazlar
C. Monist Faillik Öğretisi Bağlamında İtirazlar
VII. Taksirli Müşterek Failliğin Unsurları Bağlamında İlgili Olayların Nihai Değerlendirmesi
SONUÇ

 

KAYNAKÇA